Ay’daki İlk Filizler
Paylaş
Çin Uzay Ajansı, 3 Ocak 2019 tarihinde Chang’e 4 adlı uzay aracını Ay’ın karanlık yüzünde bulunan 13 km derinlikteki Aitken Havzası’na indirmeyi başarmıştı. Bu kratere inen Chang’e 4’ün, türlü kimyasal ve jeofiziksel araştırmaların yanında biyolojik/ekolojik araştırmalar da yapması tasarlanıyor. Öyle ki daha şimdiden Gossypium cinsi pamuk bitkisinin tohumları filizlenmeye başlamış bile. Önceden Uluslararası Uzay İstasyonu’nda bitki yetiştirilmişti; ancak Ay’da ilk kez yetiştiriliyor. Eğer Ay’dan başarılı biçimde hasat alınabilirse astronotlar Mars görevlerinde yiyecek sağlamak için Dünya’ya geri dönmek zorunda kalmayacak.
Change’e 4’te Lunar Mikro Ekosistem adını verdikleri 3 kg ağırlığında, 18 cm uzunluğunda ve 16 cm genişliğinde ufak bir hazne bulunuyor. Haznenin içinde Dünya’dan taşınan ipek böceği(Bombyx mori) larvaları ve meyve sineği(Drosophila melanogaster) larvaları yanında patates, domates, pamuk tohumları ve maya mantarları bulunuyor. Ayrıca içerisinde bilimsel araştırmalarda sık sık kullanılan Arabidopsis thaliana bitkisi de bulunuyor. Kendisinin ufak bir genomu(130-140 Mbp), beş kromozomu vardır ve neredeyse hiç tekrarlayan geni yoktur. Yaklaşık 5 haftalık kısa gelişim/üretim süresi, yüksek tohum verimi(bitki başına 40.000’e kadar tohum), kendi kendine tozlaşma yetenekleri ve diğer üstünlükleri nedeniyle model bir bitkidir. Dolayısıyla Ay’da gözlemek için oldukça uygundur.
Yalıtılmış ekosistemlerde astrobiyolojik ekoloji açısından bilgi edinilmesi için hazırlanan bu çalışma taslağına Çin’den 28 üniversite katıldı. Haznenin içinde büyüyen larvalardan karbondioksit, filizlenen bitkilerden ise fotosentez yoluyla oksijen salınımı ile kapalı bir döngü oluşturulması amaçlanıyor. İçerisinde bulundukları haznede yeterli toprak ve besin bulunuyor. Ancak düşük kütle çekimi ve dengesiz sıcaklık açısından neler yapabilecekleri merak uyandırıcı. Çünkü Ay’da dikkate alınmayacak kadar ince bir atmosfer var. Bu da gündüzleri sıcaklığın 127°C’ye, geceleri ise -173°C’ye ulaşmasına neden oluyor. Dolayısıyla ekosistemin nasıl bir evrim süreci izleyeceği incelenmek isteniyor. Gelecekte Ay’da bir yerleşim yeri kurulursa bu çalışmadan elde edilen bilgiler tarım açısından büyük yarar sağlayacaktır. İnsanlığın Ay’daki ilk biyolojik deneyi gelecek araştırmalara büyük esin ve umut kaynağı olacak gibi görünüyor.
Kaynak
