Grönland Köpek Balıkları Kanser Olmuyor Mu?

Grönland köpek balıkları (Somniosus microcephalus) boyu 6 m’den daha uzun olabilen ve kütlesi bir tonu aşabilen, derin suların yavaş hareket eden sakinleridir. Karanlık ve soğuk sularda dolaştıkları için yaşamlarına ilişkin çok az şey biliniyor ancak ömürlerinin yaklaşık 400 yıl olduğu öngörülüyor, bu da onları bilinen en uzun ömürlü omurgalılar yapıyor. Tokyo Üniversitesinden Shigeharu Kinoshita ve meslektaşları, yaptıkları genomik çalışma ile Grönland köpek balıklarının nasıl yüzyıllarca yaşadığını ve buna karşın kansere nadiren yakalandığını açıklığa kavuşturmuş olabilir.

Araştırmacılar, köpek balığının genomunu dizileyerek her kromozomdaki genleri ortaya çıkardı. Genomun %86,5 oranında diziliminin bitirildiği ve şimdiye dek yaklaşık 37.000 gen bulunduğu öngörülüyor. Genomik dizilim sonrasında araştırmacılar, diğer köpek balığı türlerinde -örneğin ortalama ömrü 54 yıl olan balina köpek balığında (Rhincodon typus) veya ortalama ömrü 25 yıl olan beyaz benekli bambu köpek balığında (Chiloscyllium plagiosum)- görülenden daha çok sayıda NF-κB‘nin (tüm hücre türlerinde bulunan bir transkripsiyon etkeni) etkinleştirilmesinde payı olan gen kopyası keşfetti. Yine bir başka çalışmada, 100 yıldan çok yaşayabilen kırmızı deniz kestanelerinde (Mesocentrotus franciscanus) NF-κB ile ilgili çok sayıda gen tanımlandı.

NF-κB‘nin enfeksiyonlara karşı bağışıklık tepkisinin düzenlenmesinde payı var. NF-κB‘nin işlevini yerine getirememesi, tümör hücrelerinin sürekli çoğalmasına ve patojenlerin bağışıklık sistemi saldırılarından kaçınmasına neden olur. Örneğin, University College London’dan bilim insanları, kısa süre önce büyük hayvanların daha yüksek kanser riskine sahip olduğunu ancak bu duruma karşı daha iyi savunmalar geliştirdiklerini keşfetti.

Kanada Nova Scotia’daki Dalhousie Üniversitesinden Aaron MacNeil, tüm bu çalışmalarını kimi köpek balıklarının büyük boyutları göz önüne alındığında yani daha çok hücreye sahip olmalarına karşın beklenenden daha az kansere yakalanmalarının nedenini anlamaya yardımcı olduğunu söylüyor.

Kaynak

Ak, Özlem, Grönland Köpek Balıkları Kanser Olmuyor Mu?. Bilim ve Teknik 689(Nisan 2025): 6-7.