Manto’nun En Derin Yerinden Örnek Alındı
Paylaş
Sonuçları Science dergisinde yayımlanan araştırmada bilim insanları mantonun 1268 m derininden örnek almayı başardı.
Manto katmanı; Dünya’nın manyetik alanının nasıl ortaya çıktığının, kabuk katmanının oluşumunun ve elementlerin Dünya’nın iç katmanları ve atmosfer arasındaki döngüsünün anlaşılmasında önemli bir yere sahiptir. Mantodan doğrudan alınan örnekler yoluyla manto katmanının bileşimi ve zaman içinde geçirdiği değişimlere ilişkin bilgi edinilebilir. Ancak Dünya’nın yüzeyini kaplayan kabuk katmanının altında bulunan manto katmanını oluşturan kayaçlardan örnek almak son derece güçtür. Çünkü kabuk katmanının kalınlığı 6 km ile 70 km arasında değişir. Tektonik plakaların birbirinden ayrılarak magmanın yüzeye çıktığı bir hat olan Orta Atlantik Sırtı’nın yakınında bulunan Atlantis Masifi’nde mantoyu oluşturan kayaçlar, tektonik hareketler sonucu okyanus tabanına yaklaşır. Bu durum bilim insanlarına, kabuk katmanında derin sondajlar yapmadan manto katmanından örnek almasını sağlar. Ayrıca bu bölgede manto katmanını oluşturan kayaçlar, doğrudan okyanus suyuna temas eder.
Uluslararası bir araştırma grubundan bilim insanları, JOIDES Resolution adlı sondaj gemisini kullanarak yaptıkları sondajda mantonun 200 metre derininden örnek almayı tasarladı. Ancak sondaj sırasında daha da derine ulaşıldı ve mantonun 1268 m derininden örnek alınabildi. Alınan örneklerdeki kayaçların yapısını ve bileşimini inceleyen araştırmacılar, beklemedikleri bir sonuçla karşılaştı.
Manto katmanı temel olarak peridotit kayaçlardan oluşur. Magnezyum ve demir açısından zengin bir kayaç olan peridotit ise olivin ve piroksen minerallerinden oluşur. İncelemeler, Atlantis Masifi’nden alınan kayaç örneklerindeki piroksen minerallerinin oranının düşük; kayaçların içerdiği magnezyum derişiminin ise yüksek olduğunu gösterdi. Ayruca araştırmada olivin mineralinin deniz suyu ile tepkimeye girmesi sonucunda hidrojen ve metan gibi moleküllerin oluştuğu anlaşıldı. Bu moleküller, su altında canlı yaşamının sürdürülebilmesinde önemli paya sahip.
Sonuçlar, Dünya üzerinde canlı yaşamının nasıl ortaya çıktığının anlaşılması konusunda bilim insanlarına önemli bilgiler sağlıyor.
Kaynak
Sarıgül, Tuba, Dünya’nın Mantosunun Bugüne Kadarki En Derin Noktasından Örnek Alındı. Bilim ve Teknik 684(Kasım 2024): 8-9.
