Mardin’de 450.000 Yıllık Buluntular

Mardin’de 23 m uzunluğa sahip Uluköy Mağarası’nda, Homo sapiens’ten önceki insanlarca yapılmış taş aletler bulundu.

Mardin’in tarihi zenginlikleriyle ünlü Gurs Vadisi’ndeki Uluköy Mağarası’nda yürütülen arkeolojik kazılarda, Anadolu’nun en eski dönemlerine ilişkin izler keşfedildi. Kızıltepe ilçesinde bulunan mağarada yapılan çalışmalar, bölgedeki ilk insan yerleşimine ilişkin çok önemli buluntular sunuyor.

Uluköy Mağarası’nda Homo sapiens Öncesi Keşfediliyor

Mardin Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ergül Kodaş’ın öncülüğünde iki yıl önce başlatılan yüzey araştırmaları sonucunda, Uluköy Mağarası’nda kurtarma kazısı yapılmasına karar verildi. Geç Roma, Erken Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ilişkin birçok yapının bulunduğu Gurs Vadisi’ndeki bu mağarada, Mardin Müze Müdürlüğünün başkanlığında geçen yıl kurtarma kazıları başladı.

Arkeologlar, ilk kazı sezonunda mağaranın derinliklerinde yaklaşık 200.000 yıllık buluntulara ulaştı. Bu yıl yapılan çalışmalarda ise, Paleolitik Çağ’dan kalma 450.000 yıl öncesine tarihlenen taş aletler bulundu. Bu keşif, bölgedeki ilk insan yerleşimine ilişkin önemli ipuçları sunuyor.

Paleolitik Çağ’dan Yeni Bulgular

Kazıların bilimsel danışmanı Doç. Dr. Ergül Kodaş, bölgede 2022 yılında yapılan yüzey araştırmalarında Uluköy Mağarası’nın varlığını belirlediklerini ve kimi yerlerin tahribata uğraması nedeniyle kurtarma kazılarına başladıklarını belirtti. Kodaş, mağarada yapılan kazıların, bölgenin 500.000 yıl öncesinden bugüne insanlara ilişkin önemli bilgiler verdiğini söylüyor.

Kodaş, “İlk kazı yılında 250.000 ila 200.000 yıl öncesine tarihlenen buluntulara ulaşmıştık. Ancak bu yıl daha derine inerek yeni katmanları keşfettik ve buluntuların yaklaşık 450.000 yıl öncesine, Paleolitik Çağ’ın Aşölyen kültürüne ait olduğunu tespit ettik.” dedi. Aşölyen kültürü, Homo sapiens ve Homo erectus’un el baltaları ve kesici aletler gibi aletlerin kullanıldığı dönemi belirtiyor.

Önemli Kültürel İzler ve Taş Alet Teknolojisi

Kodaş, kazılarda Levant-Suriye hattına özgü olan ve daha önce Anadolu’da görülmemiş “Yabrudian” adı verilen taş aletler bulduklarını belirtiyor. Ayrıca, Suriye’de belirlenen ve “Hummal Endüstrisi” olarak adlandırılan bir geleneğin izlerine de Uluköy Mağarası’nda ilk kez rastlandı. Bu buluntular, Anadolu’nun Paleolitik Çağ’da Levant ve Afrika’ya giden yol üzerinde önemli bir geçiş noktası olduğunu gösteriyor.

Kodaş, “Yüzey araştırmalarında bulduğumuz taş aletlerin Uluköy Mağarası kazılarında tabaka içinde bulunması, diğer bölgeleri anlamlandırmamıza büyük katkı sağlıyor. Bu yüzden bu kazı Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Mezopotamya için çok kıymetli.” diyor.

Güneydoğu Anadolu’nun İlk Paleolitik Mağara Kazısı

Güneydoğu Anadolu’da Neolitik Çağ’a ilişkin birçok araştırma yapılmasına karşın, Paleolitik Çağ üzerine gerçekleştirilen ilk gerçek anlamdaki kazı Uluköy Mağarası’nda yapıldı. Kodaş, “Bu mağara kazısı, Kuzey Mezopotamya’nın da ilk Paleolitik kazısı olma unvanını taşıyor. Gelecekte yapmayı planladığımız kazılarla bu bölgeyi ve yerleşimi daha iyi anlamayı umuyoruz.” diyerek bu keşfin önemini vurguluyor.

Uluköy Mağarası

Kazılardan elde edilen veriler, bölgede yaşayan ilk insanların yaşam biçimlerine ilişkin önemli bilgiler sunuyor. Yontma taş aletler ve çok sayıda kemik parçası, o dönemin hayvan popülasyonuna ve insanların nasıl beslendiğine ilişkin ipuçları sağlıyor. Bu da Uluköy Mağarası’nın, Anadolu’nun Paleolitik geçmişini aydınlatmak için önemli bir keşif olduğunu kanıtlıyor.

Doç. Dr. Ergül Kodaş ve ekibi, önümüzdeki yıllarda yapılacak çalışmalarla bu eşsiz yerleşimi daha ayrıntılı incelemeyi ve bölgenin tarihine ilişkin yeni bilgiler ortaya çıkarmayı amaçlıyor. Bu kazılar, Anadolu’daki tarih öncesi insan etkinliklerinin anlaşılmasına önemli katkılar sunmayı sürdürecek.

Kaynak

Arkeofili