Satürn’ün 128 Yeni Uydusu Keşfedildi
Paylaş
Gök bilimciler, Satürn’ün çevresinde dönen 128 yeni uydu keşfetti. Bu durum, Satürn’ü Güneş sistemindeki uydu sayısı bakımından açık ara birinci konumuna getirdi. Daha önce “uydu kralı” unvanı Jüpiter’deydi. Ancak yeni uydularıyla birlikte toplam uydu sayısı 274’e yükselen Satürn’ün uydu sayısı, diğer tüm gezegenlerin toplam uydu sayısının neredeyse iki katına ulaştı.
Keşifleri yapan ekip, daha önce Kanada Fransa Hawaii Teleskobu’nu kullanarak 62 yeni Satürn uydusu keşfetmişti. Daha çok uydu olabileceğine ilişkin ufak ipuçlarını fark eden araştırmacılar, 2023’te yeni gözlemler yapmaya koyuldu. Tayvan’daki Academia Sincia Astronomi ve Astrofizik Enstitüsünde doktora sonrası araştırmacı olarak görev yapan Dr. Edward Ashton şöyle anlatıyor:”Gerçekten de, 128 yeni uydu belirledik. Ön görülerimizi göz önünde bulundurursak Jüpiter’in bu sayıya yetişebileceğini sanmıyorum.”
5 Şubat 2024 itibarıyla, Jüpiter’in onaylanmış yörüngelere sahip 95 uydusu bulunuyor.
Uydular, bu hafta Uluslararası Astronomi Birliğince resmen tanındı ve şimdilik harflerle rakamlardan oluşan geçici kodlar verildi. Bu geçici kodlar daha sonra geleneğe uygun bir biçimde Gal, İskandinav veya Kanada Inuit tanrılarının adları ile değiştirilecek. Yeni uyduların çoğu İskandinav kümesinde yer alıyor. Bu, gök bilimcilerin az bilinen onlarca Viking tanrısının peşine düştüğü anlamına geliyor. Ashton ise isimlendirme kurallarının biraz esnetilmek zorunda kalınabileceğini söylüyor.
Araştırmacılar uyduları “kaydır ve istif et” tekniği kullanılarak belirledi. Bu yöntemde gök bilimciler, uydunun gökyüzündeki izini süren ardışık görüntüler elde edip bunları birleştirerek uydunun belirlenebilecek kadar parlak olmasını sağlıyor. 128 yeni uydunun tamamı “düzensiz uydular” olarak adlandırılıyor. Patatese benzeyen birkaç kilometre çapındaki bu cisimlerden daha da çok bulunması ileride “uydu” kavramının yeniden tanımlamasına neden olacak gibi duruyor. Ashton, ekibin uydu konusunda şimdilik bir sınıra ulaşmış olabileceğini de sözlerine ekliyor:”Uydunun ne olduğuna ilişkin net bir tanım olduğunu düşünmüyorum ama olmalı. Yine de mevcut teknolojiyle Satürn, Uranüs ve Neptün çevresindeki uydular için şimdilik daha fazlasını yapabileceğimizi sanmıyorum.”
Bu minik uyduların yakından incelenmesi, bilim insanlarına Güneş sisteminin erken dönemlerinde gezegenlerin kararsız yörüngelerde dolandığı ve çarpışmaların yaygın olduğu çalkantılı bir döneme ışık tutabilir. Yeni uydular kümelenmiş olduğundan gök bilimcilerin çoğunun son 100 milyon yıl içinde çarpışıp parçalanan daha büyük nesnelerin kalıntıları olabileceğini düşünüyor. Hepsinin yörüngeleri büyük ve eliptik olmasının yanında uydular, gezegene daha yakın olan uyduların yörüngelerine göre eğik bir açıda bulunuyor. British Columbia Üniversitesinden gök bilimci Prof. Brett Gladman şöyle anlatıyor:”Bunlar büyük olasılıkla, Satürn’ün yörüngesine yakalanan ve diğer uydular veya kuyruklu yıldızlarla çarpışarak parçalanan daha büyük nesnelerin kalıntıları.”
Satürn’ün uydularının dinamiklerini anlamak, aynı zamanda gezegenin halkalarının kökenine ilişkin gizemi çözmeye yardımcı olabilir. Bilim insanları, halkaların Satürn’ün kütleçekimi etkisiyle parçalanan bir uydunun enkazı olabileceğini düşünüyor.
Öte yandan, Avrupa Uzay Ajansının (ESA) Hera uzay aracı, çarşamba günü Mars’a yakın bir geçiş yaparak en küçük ve en uzak uydusu Deimos’un 300 km yakınından geçecek. Yaklaşık 11 km çapındaki Deimos’un, Mars’a çarpan dev bir cisimden veya gezegenin yörüngesine yakalanan bir asteroitten oluştuğu düşünülüyor. Hera, daha sonra Mars’ın diğer uydusu Phobos’u görüntüleyecek ve ana görevi olan Dimorphos asteroidine doğru yolunu sürdürecek. Hera, asteroide ulaştığında gelecekte Dünya ile çarpışabilecek tehlikeli asteroidleri saptırabilecek teknolojinin geliştirilmesine yardımcı olmak için ayrıntılı bir çarpma sonrası inceleme yapacak.
